Przejdź do treści
Menu

Muzeum

Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie powstało w 1987 roku z inicjatywy byłych jeńców Oflagu IIC Woldenberg. W jego zbiorach znajdują się oryginalne pamiątki z czasów niewoli podarowane przez Woldenberczyków.

 

Muzeum mieści się w baraku części niemieckiej obozu. Powierzchnia ekspozycji muzealnej wynosi ok.400m2 . Niektóre elementy wyposażenia obozowego przeniesiono z poszczególnych baraków m.in. drzwi pochodzące z aresztu obozowego, płyty nagrobne z cmentarza obozowego, prawą stronę ołtarza z kaplicy obozowej – płaskorzeźba wykonana przez prof. Stanisława Horno- Popławskiego. Na zasoby muzealne składają się zbiory własne – ok. 2459 zinwentaryzowanych eksponatów i kilkadziesiąt depozytów. Eksponaty w większości są darem byłych jeńców lub ich rodzin.

 

Do tej pory zorganizowano dziewięć wystaw czasowych – ostatnia pt. „Woldenberczycy – twórczość oficerów w obozie jenieckim Woldenberg w latach 1939-1945” miała miejsce w listopadzie i grudniu 2004r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie.


Przez ponad pięć lat istnienia obozu przetrzymywanych było w nim ponad 6 tys polskich oficerów i podoficerów uczestniczących w kampanii wrześniowej i Powstaniu Warszawskim. Trafiło tu wielu wybitnych naukowców, aktorów, architektów, plastyków, muzyków, pisarzy oraz inżynierów. Działało sześć klubów sportowych, które organizowały zawody sportowe, a w 1944 roku zorganizowano igrzyska olimpijskie, gdzie przez trzy tygodnie walczono o laury w 30 konkurencjach. Pod kierownictwem Komisji Kulturalno Oświatowej pracowały koła naukowe, m.in. Koło Metodologii Nauk, Koło Lekarzy Weterynarii, Koło Farmaceutów, Koło Leśników, Naukowe Koło Orientalistyczne.

 

Powstał tu pierwszy na ziemiach odzyskanych Uniwersytet Woldenberski, pod kierownictwem prof. dr Kazimierza Michałowskiego, skupiający 1500 studentów w 27 sekcjach – katedrach i około 80 wykładowców z uprawnieniami nauczycieli akademickich. KKO prowadziło też naukę analfabetów, szkołę podstawową i szkołę średnią. Dyplomy i świadectwa zdobyte w oflagu honorowane były w powojennej Polsce. Biblioteki obozowe liczyły kilkadziesiąt tysięcy tomów zarówno w języku polskim jak i w językach obcych.  W działającym w obozie teatrze dramatycznym występował Kazimierz Rudzki i Sławomir Lindner. W okresie swego istnienia teatr wystawił 24 sztuki, niektóre wielokrotnie. Był również teatr kukiełkowy, który wystawił 14 sztuk. W obozie pracowała też orkiestra symfoniczna, różne formy kameralne, orkiestra mandolinistów, orkiestra rozrywkowa. Pracowały stale trzy chóry, a kompozytorzy tworzyli dzieła, które swą wartością przetrwały czasy obozowe i weszły na stałe do naszej muzyki. Plastycy tacy jak ppor. Eugeniusz Pichel, ppor. Stanisław Żukowski, ppor. Stanisław Horno-Popławski, tworzyli obrazy olejne, gwasze, grafiki, plakaty, znaczki poczty obozowej oraz rzeźby i drzeworyty.  W twórczość plastyczną włączyli się również znani architekci: Jan Knothe, Jerzy Hryniewiecki, Stanisław Brukalski, Jan Bogusławski i Jerzy Staniszkis, którzy chcąc natychmiast po wojnie włączyć się w odbudowę kraju zorganizowali „Konkurs Odbudowy wsi”, „Konkurs Dom mieszkalny” i wiele innych. W oflagu tworzyli także literaci – m.in. Marian Brandys, Stefan Flukowski, Edward Fiszer, głównie wiersze, pieśni oraz sztuki do obozowych teatrów.

 

Oprócz form legalnych życia obozowego istniała także konspiracja, skrzętnie ukrywana zarówno przed Niemcami jak i ogółem jeńców. Funkcje dowódców pełnili: płk. Ignacy Misiąg, płk. dypl. Stefan Iwanowski, płk. Józef Worobej i gen. Bryg. Jan Chmurowicz. Najistotniejszymi kierunkami działania konspiracji było szkolenie wojskowe, kontakty z rządem londyńskim i Komendą Główną Armii Krajowej, organizacja nasłuchu radiowego, wydawanie tajnego dziennika, jeniecki kontrwywiad i wywiad, organizacja bojowa. Najważniejszą jednak rolę w obozie miał nasłuch radiowy. W celu organizacji i prowadzenia punktów nasłuchu, ich ochrony, powołano ściśle zakonspirowany Pluton „R”, którego dowódcą był kpt. Tadeusz Adamko, a jego zastępcą por. Miron Zarudzki. W Oflagu IIC zorganizowano 3 punkty odbioru radiowego, lecz stale wykorzystywany był nasłuch zorganizowany w wykopanym schronie pod kantyną obozową. Z Oflagu IIC Woldenberg zorganizowano 17 ucieczek w których brało udział 34 jeńców. 16 jeńcom udało się odzyskać wolność, a kilku zginęło.

 

Nasze zbiory, na które składają się w większości oryginały znaczków poczty obozowej, drzeworyty, rzeźby, rękopisy i maszynopisy, nuty, zdjęcia, dyplomy, rozkazy polskiej i niemieckiej komendantury obozowej, identyfikatory, obozowe środki płatnicze, maski teatralne, przedmioty codziennego użytku, obrazy, grafika, projekty architektoniczne itp. są unikalne i mają ogromną wartość historyczną.